Liên hoan  quốc tế sân khấu thử nghiệm lần thứ 4 tại Hà Nội đã khép lại vài tuần nay, nhưng dư âm vẫn còn đọng lại mãi trong lòng công chúng Thủ đô và công chúng yêu sân khấu cả nước. Nhiều vở diễn tại Liên hoan thể hiện những bước đột phá mới, những thử nghiệm cao trong sáng tạo nghệ thuật. Và “Niềm khát” của NSUT Quế Anh đến từ đoàn Đồng Nai cũng đã thử nghiệm những sáng tạo mới như thế.

Từ một nghệ sĩ cải lương thành tác giả kịch bản

NSUT Quế Anh không phải là một cái tên lạ đối với giới Cải lương cả nước. Chị là nữ diễn viên thế hệ 7x rất thành công, với nhiều vai diễn giành HCV tại các kỳ liên hoan sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc. Thế nhưng, vai trò tác giả kịch bản thì khá mới mẻ với chị, trong 02 năm qua chị đã có 2 vở diễn được công chiếu trên VTV1 và những liên khúc ca cổ được Nhà hát nghệ thuật Đồng Nai biểu diễn trong những sự kiện quan trọng của tỉnh nhà.

Điều khiến cho NSUT Quế Anh bén duyên với việc sáng tác kịch bản xuất phát từ cái tâm của một người nghệ sĩ. Khi đã gặt hái được nhiều thành công, mặc dù vẫn còn đam mê và đang độ chín mùi, nhưng chị đã chủ động lui về hậu phương để nhường đất diễn cho những nghệ sĩ trẻ. Bởi theo chị, họ là những người sẽ nối nghiệp cầm ca, sẽ là người quyết định sự tồn vong của sân khấu cải lương Đồng Nai, một ngành nghệ thuật có nguy cơ mai một rất cao. Chị đã trở thành người đào tạo và làm "bệ phóng" cho một lớp diễn viên trẻ đang độ sung sức, nhưng nỗi trăn trở với nghề vẫn đau đáu trong chị. Khi với trách nhiệm là chỉ đạo nghệ thuật của Nhà hát, tìm kiếm để dàn dựng những kịch bản có đề tài mới là điều quá khó, đa phần là các kịch bản cũ được các đơn vị nghệ thuật trong nước sử dụng nhiều lần, chị đã mạnh dạn đi vào lĩnh vực mới: sáng tác kịch bản. Việc làm này vừa phục vụ việc thiếu kịch bản của Nhà hát, vừa thỏa mãn đam mê cống hiến cho nghệ thuật sân khấu của Quế Anh.

Tác phẩm đầu tay của NSUT Quế Anh là “Hồi sinh” (vở diễn lấy đề tài hiến tạng, một đề tài khá mới và thu hút sự quan tâm của dư luận) được đưa vào tham dự Liên hoan sân khấu chuyên nghiệp toàn quốc năm 2018. Vở diễn đã mang về 1 HCV và 2 HCB cá nhân. Liên hoan kết thúc, VTV1 đã ghi hình và phát sóng toàn quốc, vở diễn cũng được đoàn cải lương Hải Phòng dàn dựng năm 2019. Thành công bước đầu của “Hồi sinh” đã cho Quế Anh động lực thực hiện những vở diễn tiếp theo. Và “Niềm khát” đã được ấp ủ và thực hiện một cách tự nhiên như thế.

Robot - niềm say mê sáng tạo của TS. Trung

Đến vở diễn được chào đón tại Liên hoan quốc tế

“Niềm khát” được lấy cảm hứng từ cuộc cách mạng công nghiệp 4.0, kể về nhân vật Trung, một người trẻ đam mê nghiên cứu và chế tạo robot, suốt đời mình anh luôn tìm tòi sáng tạo ra những con robot phục vụ nhu cầu của con người. NSUT Quế Anh - tác giả kịch bản, đồng thời là đạo diễn đã táo bạo thử nghiệm nhiều yếu tố mới trong vở diễn lần này.

Đầu tiên là đề tài. Cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 là một đề tài rất mới, cụm từ “4.0” mới xuất hiện vài năm nay, không nhiều ngành nghệ thuật dám đi sâu vào lĩnh vực còn mới mẻ này, đặc biệt là kịch hát. Quế Anh đã dành cả năm trời để tìm hiểu, để thai nghén ý tưởng, để hoàn thiện kịch bản một cách hoàn chỉnh và chuyên nghiệp nhất. Và chị đã thành công khi đề tài được công chúng và giới chuyên môn đánh giá cao tại Liên hoan.

Qua vở diễn, Quế Anh thể hiện rõ chủ đề tư tưởng của tác phẩm khi đề cao khoa học hiện đại, nơi mà người làm khoa học chân chính phải lấy con người làm trung tâm của mọi lao độ​ng sáng tạo. Những robot được tạo ra có thể giống con người, có thể có những bộ phận giống người nhưng không thể thay thế hoàn toàn con người – điều kỳ diệu của tạo hóa mà không ai có thể làm được. 

Thứ hai, vở diễn được thử nghiệm bứt phá ra khỏi quy chuẩn sân khấu truyền thống như việc trải qua các lớp lang, bi lụy, lê thê… mà thay vào đó là tiết tấu nhanh, nhiều xung đột được đẩy lên cao trào và giải quyết một cách bất ngờ. Quế Anh đã thử nghiệm hiện đại âm nhạc trong vở diễn này, chị hòa quyện cổ nhạc và tân nhạc trên nền cải lương, nhiều loại nhạc: trẻ, hát mới, nhạc blue, jazz đã được đưa vào vở diễn khiến cho vở diễn sôi động, hấp dẫn người xem, nhất là với giới trẻ, đối tượng khán giả mà chị đang muốn hướng đến. Bởi chị cho rằng, đã đến thời điểm cần quan tâm hơn, làm cho nghệ thuật truyền thống không tụt hậu, phù hợp với đối tượng khán giả hôm nay. Nếu không biết được điều khán giả trẻ mong muốn thì việc mai một của sân khấu cải lương sẽ còn không xa. Điều thành công của vở diễn là công chúng yêu cải lương và giới trẻ Thủ đô đã nồng nhiệt đón nhận vở diễn này.

Một thử nghiệm thành công nữa là việc chị đã chọn dàn diễn viên rất trẻ, chưa có ai có danh hiệu. Chính sự sung sức năng động và cách nhìn hiện đại đã giúp cho vở diễn mang về 1 HCV, 2 HCB dành cho diễn viên tham gia diễn xuất. Quế Anh cho rằng, thế hệ trẻ có thể kinh nghiệm diễn xuất chưa dày dặn, nhưng lợi thế của các em là có cái nhìn mới, góc tiếp cận mới mẻ với vai diễn, điều đó sẽ giúp các em gặt hái được thành công.

Tác phẩm “Niềm khát” là một vở diễn mà NSUT Quế Anh dồn hết tâm huyết của mình cho nó. Chị đã cẩn thận chăm chút từ những chi tiết nhỏ nhất đến những lời thoại, hành động của diễn viên, tạo hình, trang phục… Vở diễn không chỉ thể hiện thái độ làm việc nghiêm túc, tôn trọng khán giả của Quế Anh mà còn thể hiện sự chuyên nghiệp của ê kíp và dàn diễn viên tham gia diễn xuất, NSUT Quế Anh đã vinh dự nhận giải thưởng danh giá “Tác giả triển vọng” (duy nhất chỉ có 1 giải dành cho tác giả trong Liên hoan). Chị chia sẻ, để có thể đưa một đề tài mới mẻ vào nghệ thuật sân khấu cải lương không chỉ nhờ kịch bản, diễn viên, mà còn nhờ vào sự sáng tạo của tạo hình mỹ thuật, âm nhạc, biên đạo múa… tất cả những cái đó hòa quyện vào nhau để cho ra một “Niềm khát” được công chúng đón đợi. Trong đó có những cái tên cần được nhắc đến như NSUT - Biên đạo múa Thanh Nam, NSUT - Họa sỹ Đạt Tăng, Nhạc sỹ Huỳnh Tấn, Nhạc sĩ Tiến Đạt…..

 TS. Trung đau khổ khi những robot do mình tạo ra sắp kết thúc sứ mệnh

Nhiều khán giả, nhà chuyên môn, báo chí đã đánh giá cao tính sáng tạo, những cái mới mà “Niềm khát” mang lại. Chị Phương Thúy, một khán giả trẻ Thủ đô nhận xét: “Phải vào trong rạp, chứng kiến hội trường chật kín, xem tận mắt mới thấy được cái hay của Niềm khát”. Họa sĩ Lê Thân - giảng viên trường Đại học Hòa Bình nhận xét: “Vở Niềm khát có nhiều điểm mới là kết hợp được rất nhiều các yếu tố về nghệ thuật như ngoài cải lương còn có hát mới, hình thức biểu hiện mới lạ, trang phục phù hợp, đề cập đến nhiều vấn đề thực tế của cuộc sống, đánh thức được những tư duy hiện nay trong cuộc cách mạng 4.0”.

Lần đầu tiên tham dự Liên hoan sân khấu quốc tế, Nhà hát nghệ thuật Đồng Nai coi đây là cơ hội để học hỏi trao đổi kinh nghiệm, nhưng vở diễn Niềm khát đã được chào đón nồng nhiệt và mang về 4 giải thưởng danh giá. Điều này đã khiến cho tâm huyết hiện đại ngành sân khấu, đưa cải lương đến với đối tượng trẻ của NSUT Quế Anh càng gần hiện thực hơn. NSUT Quế Anh sẽ tiếp tục thực hiện tâm nguyện ấy, trước mắt là chuyển thể cải lương vở “Nhân danh công lý” do Nhà hát Cải lương Trần Hữu Trang đặt hàng và chuẩn bị công diễn trong tháng 11/2019 tại Tp. Hồ Chí Minh.

Ngô Hường