​         

       Tháng 9-2017, Nhà xuất bản Văn học phối hợp với Công ty Truyền thông Liên Việt cho ra mắt bạn đọc tập thơ  “Về lại triền sông” của nhà báo, nhà văn Nguyễn Thế Kỷ, nguyên Tổng Giám đốc Đài Tiếng nói Việt Nam, Chủ tịch Hội đồng  Lý luận Trung ương về Văn học Nghệ thuật. Tập thơ khá dày dặn gồm 50 bài thơ và 10 ca khúc là lời thơ của tác giả đã được các nhạc sĩ phổ nhạc. Tác giả chia tập thơ ra thành ba ý chủ đạo: “Câu hát và ngọn lửa,” “Trong trẻo đất quê,” “Ấm áp mặt trời lên” là 3 phần nội dung của tập . Như lời tự bạch của tập thơ “"Những ai đó làm thơ, nếu muốn in thơ, có lẽ nên sơm sớm một chút. Mà tôi thì đã quá muộn”. Lẽ ra phải sớm, rất sớm với một người đi nhiều, viết nhiều như ông và đảm đương những trọng trách trong ngành văn hóa nghệ thuật. Đọc lời mở đầu, ông chia sẻ những bài thơ này được ghi lại bằng những cảm xúc đến từ những chuyến đi, từ công việc hàng ngày, thậm chí “hơn nửa trong số đó được viết trên máy điện thoại cầm tay và trên Facebook.” Ở phần “Câu hát và ngọn lửa” gồm 17 bài , đó là những sáng tác với cảm hứng từ tình yêu quê hương đất nước, những cảm xúc tuôn trào của nhà thơ khi về thăm quê Bác:

…Ơi quê mẹ quê cha

Thành quê chung đất nước

Nên dáng hình Tổ quốc

Làng Chùa và làng Sen

                           (Quê chung)

Tổ quốc, trong thơ ông, đó là :

Máu Vị Xuyên, Gạc Ma… bầm chát

Vạn nghĩa trang hương khói nguyện cầu

Ôi Tổ quốc! Biên cương chưa yên giấc

Đêm quặn lòng máu thịt Hoàng sa

 Ngày đỏ mắt Trường Sa giông bão

Lai bút, gươm giữ cõi, xây nhà

                                    (Tổ quốc)

Một lần ra thăm Trường Sa, nhà thơ rất xúc động thấy những chàng lính trẻ tuổi mười tám, đôi mươi “ chưa một lần hò hẹn” , vượt qua bao khó khăn, vất vả ngày đêm để bảo vệ chủ quyền thiêng liêng Tổ quốc:

Ôm lính đảo yêu tin bao gương mặt

Tuổi đôi mươi lồng lộng biển trời

Mắt trong vắt chưa một lần hò hẹn

Đêm mơ còn nũng nịu gọi “Mẹ ơi!”

Để rồi, nhà thơ nguyện cùng nhân dân cả nước với lời hứa “Tất cả vì Trường Sa thân yêu!” với những vần thơ hào sảng:

Muốn ôm ghì bãi san hô - chiến lũy

Những pháo đài dâng sóng Bạch Đằng Giang

Khi Đá Lát, Sinh Tồn, Song Tử

Lúc dịu dàng Tiên Nữ, An Bang…

                     ( Thao thức Trường Sa)

Tổ quốc trong thơ Nguyễn Thế Kỷ là hình ảnh người bạn học thời phổ thông đã nằm lại ở nhánh sông nào đó của miệt vườn Cần Thơ trong chiến tranh chống Mỹ đã trở thành ngôi mộ sóng :

Đâu rồi nơi bạn ta nằm lại

Lục bình thành nấm mộ trên sông

Màu hoa tím đỏ như màu máu

Như ngọn đèn chong mấy lờ làng…

                                 (Chiều Cần Thơ)

Tổ quốc, trong  con mắt nhà thơ, nhà văn đa tài đôi khi cũng bay bổng đầy chất lãng mạn như men say tình yêu, truyền cảm hứng cho người đọc thêm yêu những cảnh sắc tươi đẹp, tên đất, tên người :

Tráng sĩ năm nào sông Mã ơi

Mơ chi kiều nữ chốn xa xôi

Về đây trẩy hội hoa ban trắng

Sơn nữ Mường La đẹp lịm người.

                            (Hội hoa ban)

Trong số 50 bài thơ của tập “Về lại triền sông” thì có tới 20 bài viết về quê hương, cha mẹ, nhắn nhủ các con không được phép lãng quên gốc rễ cội nguồn. Những bài thơ này có khi được sắp xếp bên nhau với tần suất dày đặc, tạo nên đậm chất suy tư, nghẹn ngào trong cảm xúc. “Miền Trung ơi”, “Xứ Nghệ”, “Tình quê”, “Cội nguồn”, “Quê ơi”, “Quê mình”, “Nghệ Tĩnh mình đây”… Tìm về quê là tìm về với chính mình, là được “rũ bụi thị thành, trong trẻo đất quê”, như lời ông bộc bạch trong bài “Tình quê”:

Quê ạ, ta như người lạc bước

Giữa ồn ào phố thị bon chen

Chốn phù hoa người xa kẻ lạ

Vẫn sắt se, góc ruộng ao làng

“Thơ tôi, tôi tự ý thức, không có những đặc sắc, bứt phá, ít sự cách tân…” – Nhà thơ Nguyễn Thế Kỷ khiêm tốn khi chia sẻ như vậy trong lời mở đầu tập thơ. Ông dùng thơ để nói chữ tình, mà chủ yếu là tình yêu quê hương, đất nước sâu sắc được trải nghiệm, được nuôi dưỡng và lớn lên qua năm tháng đời người. Thứ tình chung thủy, ân nghĩa, chắt ra từ gan ruột, viết ra vừa đủ để cảm nhận, không sáo ngữ, không ồn ào, cũng không quá kiệm lời. Một tấm lòng nặng lòng với Miền Trung vì “Miền Trung cực khổ như  định mệnh” như câu thơ ông đã từng viết. Mỗi lần về thăm quê đi qua cái ga xép, trái tim nhà thơ quặn thắt :

Ơi ga Sy, ơi Yên Thành xứ Nghệ

Chuyến tàu đi ngày ấy bây giờ

Chở tuổi trẻ qua tháng ngày giông bão

Đưa ta về cập bến lòng quê

                                     (Ga Sy)

Trong hàng loạt bài thơ ông viết về quê hương , nơi chôn rau cắt rốn, bài thơ nào cũng tràn đầy cảm xúc, một tình cảm nặng lòng với quê hương “ gió Lào cát trắng”, một Miền Trung gian khó nhưng kiêu hãnh tự hào. Những  câu thơ đượm buồn, mà không buồn sao được khi miền Trung cực khổ, nắng nỏ, bão giông. Nỗi buồn của một tình yêu quê hương xứ Nghệ nói riêng và đất nước nói chung trong hành trang của những người con xa quê để phấn đấu, cống hiến xứng  đáng cho quê hương, đất nước. Giản dị vậy thôi để có những câu thơ diễn đạt bằng thứ ngôn ngữ sâu lắng tình người:

Miền Trung ơi, làm sao xa người được

Mấy chục năm xê dịch buồn vui

Ăn miếng ngon, thu mình chăn ấm

Mà tâm can chớp giật cuối trời.

                               ( Miền Trung ơi)

Hình như có một nhà thơ nào đó định nghĩa “Thơ là hồi ký của trái tim”, mà thật vậy, mỗi một bài thơ ông viết như gửi gắm vào những kỷ niệm chan chứa yêu thương, nhắc đến người cha, một chiến sĩ Điện Biên, một thương binh chống Pháp, một lãnh đạo chủ chốt của tỉnh Nghệ Tĩnh thời bao cấp mà hoàn cảnh gia đình vẫn không khá hơn những nhà dân thường, khi nghỉ hưu để lại biết bao tình cảm tốt đẹp với đồng chí, đồng đội :

…Sau lưng sừng sững cơ đồ

Công danh nhẹ phủi cha về quê hương

Nuôi mẹ ốm chăm ruộng vườn

Nặng vai họ tộc, cột rường gia phong

                                                       (Nhớ Cha)

Những vần thơ giản dị, kể về người cha, người mẹ, về những ngày khó khăn thời bao cấp, nhà thơ hồi tưởng và tự hào về người mẹ như bao người mẹ đảm đang trong chiến tranh chống Mỹ:

Buổi sáng mẹ thợ cấy

Buổi chiều mẹ thợ cày

Cha tiếng là “quan huyện”

Nhà hết gạo chạy quanh…

( Mẹ)

Ngay cả những vần thơ viết cho con trai trên Facebook, ông cũng dặn dò tỉ mỷ, tâm sự với con bằng những lời lẽ yêu thương chân thành, khuyên nhủ con trai dung dưỡng tình nguời thủy chung , nhân hậu nhưng hết sức cảm động :

Ba luôn tin trái tim con nhân hậu

Như sớm mai ấm áp mặt trời lên

Và lo cả những sương mù giá lạnh

Phía xa kia dằng dặc con đường

              ( Viết cho con trai trên Facebook)

 Tập thơ “Về lại triền sông ” được in ấn công phu, trình bày đẹp, lại được họa sĩ Thành Chương minh họa bằng 20 bức tranh giàu ý nghĩa cho thơ, nhưng ấn tượng nhất, cảm xúc nhất là để lại trong lòng người đọc là một tâm hồn nghệ sĩ nặng lòng với quê hương, đất nước.

Nguyễn Viết Hiện

(nguồn: vanhien.vn)