​

(VNĐN) Sáng 05/4/2022, tại rạp Hưng Đạo, thành phố Hồ Chí Minh, Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam (NSSKVN) tổ chức hội nghị tổng kết công tác năm 2021, triển khai kế hoạch hoạt động năm 2022 và trao giải thưởng cho các nghệ sĩ, tác phẩm sân khấu xuất sắc năm 2021 thuộc các tỉnh, thành phía Nam. Nhân dịp này, phóng viên Tạp chí Văn nghệ Đồng Nai đã có cuộc trao đổi với NSND-ĐD Giang Mạnh Hà, Phó Chủ tịch phụ trách Nghệ thuật Hội NSSKVN.

- Phóng viên (PV): Hòa trong không khí mùa xuân phương Nam, các nghệ sĩ đã hội tụ về đây để nhìn lại thành quả lao động, sáng tạo các công trình tác phẩm sân khấu trong năm 2021. Xin ông cho biết nhận định của mình về những thành công mới của nền sân khấu cả nước trong năm qua?

- NSND-ĐD Giang Mạnh Hà: Đúng là một năm trôi qua với biết bao diễn biến khó lường, làm thay đổi cuộc sống của con người và đất nước bởi cơn đại dịch Covid - 19. Cả nước vô cùng vất vả, khó khăn, nhọc nhằn; nhưng khi vượt qua được thì ai cũng hết sức hân hoan, hạnh phúc. Trong niềm vui, cảm xúc dâng trào đó, chúng ta lại cần phải trân trọng hơn trong việc trao những phần thưởng, giải thưởng cho một năm lao động, sáng tạo của nghệ sĩ sân khấu cả nước. Giải thưởng cũng là để ghi nhận, đánh giá thương hiệu, uy tín của từng đơn vị nghệ thuật. Để các giải thưởng có giá trị và không mang tính hình thức thì chính bản thân Ban chỉ đạo, Ban tổ chức, Hội đồng nghệ thuật của các cuộc thi, liên hoan cũng phải đổi mới cách thức tổ chức, thực sự công tâm, khách quan, lấy giá trị nghệ thuật là cốt lõi thì mới có thể kích thích và tạo động lực cho nghệ thuật phát triển.

Thành quả mới trong năm 2021 của các nghệ sĩ đạt được ở tất cả các lĩnh vực: Kịch bản văn học, Tổng thể vở diễn, Tài năng của từng nghệ sĩ và Lý luận phê bình. Nhân đây, chúng ta cũng lắng lại để tôn vinh các họa sĩ, nhạc sĩ, biên đạo múa, các nghệ sĩ, diễn viên, nhạc công, kỹ thuật, âm thanh, ánh sáng, công nhân hậu đài… đã hòa điệu, cộng hưởng, cống hiến hết mình cho sự thành công chung của các tác phẩm, vở diễn.

NSND.ĐD Giang Mạnh Hà trả lời phỏng vấn trong một chương trình nghệ thuật 

(ảnh Lò Văn Hợp)

- PV: Là người phụ trách Nghệ thuật của Hội NSSKVN, ông có nhận xét, đánh giá thế nào về Kịch bản văn học - vốn được coi như yếu tố quyết định phần lớn thành công của nghệ thuật sân khấu?

- NSND-ĐD Giang Mạnh Hà: Nhìn chung, các kịch bản được sáng tác trong năm 2021 khá đa dạng, thể hiện rõ mức độ thành công. Các tác giả đã tìm tòi, phân tích, giải mã các hiện tượng xã hội, lịch sử theo góc nhìn đa chiều, nhưng đều toát lên giá trị nhân văn. Nét mới đáng ghi nhận đối với kịch bản văn học ở các kịch chủng như kịch, tuồng, chèo, cải lương… Nội dung kịch bản đa dạng về đề tài lịch sử, dã sử, hiện đại, chiến tranh và hậu chiến, phòng chống tham nhũng, cuộc sống đời thường... Mảng đề tài về những vấn đề “nóng”, bức xúc của xã hội đã được các tác giả phản ánh sinh động nhất. Đặc biệt ở thể loại kịch nói, đây là thể loại luôn phát huy được uy lực, như “quả đấm thép” đấu tranh trực diện, dũng cảm trước thực tiễn xã hội; như mũi khoan đi sâu vào mọi góc cạnh ẩn khuất, nhạy cảm nhất của nội tâm con người. Tuy mảng đề tài này có khá nhiều kịch bản khai thác, nhưng chỉ có số ít đoạt giải cao.

Ở đề tài chiến tranh cách mạng, giải phóng dân tộc, đó là những bản tráng ca mang tầm sử thi thấm đẫm cảm xúc. Cấu trúc kịch bản chặt chẽ, đối thoại cô đọng, súc tích, chắt lọc, tinh tế, mang giọng điệu dấu ấn của văn học.

Đối với đề tài lịch sử năm nay lại khá “xum xuê” với cách khai thác, lý giải, đi tìm những sự kiện mới, lát cắt mới, góc nhìn mới, tạo sự tương phản với những thói quen mà ta đã chứng kiến. Đề tài lịch sử bao giờ cũng mang âm hưởng hào hùng, kỳ vĩ, thâm sâu nhưng vô cùng bí ẩn, mà vẫn nóng hổi, ngồn ngộn hơi thở, cuộc sống đương đại.

Với 49 kịch bản tham gia dự giải năm nay có nét đậm nhạt khác nhau. Có kịch bản đã đạt tới tầm chuyên nghiệp, đủ chất liệu để dàn dựng, có kịch bản còn sơ lược, thô ráp, chưa tạo được xung đột kịch. Một số ít kịch bản bộc lộ sự thiếu cảm xúc, thiếu vốn sống, thiếu yếu tố bất ngờ nên chưa tạo được sức hấp dẫn.

- PV: Xin ông cho biết sự thành công của những vở diễn đoạt giải năm 2021?

- NSND-ĐD Giang Mạnh Hà: Nhìn vào bảng tổng sắp 21 vở diễn ở các thể loại, điểm nổi bật đó là bức tranh muôn màu của sân khấu khắp cả 3 miền Bắc, Trung, Nam vẫn hừng hực hơi thở cuộc sống. Kịch bản hay, đạo diễn giỏi, diễn viên tài năng. Các vở diễn đã chạm vào trái tim công chúng, khán giả; hòa vào thế giới sống động, chiêm nghiệm vẻ đẹp tinh hoa của sân khấu. Cái đẹp đó được hội tụ, kết tinh từ văn học, mỹ thuật, hội hoạ, âm nhạc, tạo hình, múa… một cách hài hòa; hình thành nên sức biểu cảm, hoá thân, nhập hồn, thăng hoa đầy nội lực, làm bùng cháy trên không gian sàn diễn là niềm khát khao bỏng cháy. Là sự trăn trở, suy tư, dằn vặt, khai thác, truy tìm, khám phá những bí ẩn nằm sâu trong tư duy, ngôn ngữ sáng tạo từ các yếu tố, tính chính thể của tác phẩm. 

Trong đó có thể kể đến: Làng song sinh, Làm Vua, Truân chuyên dải yếm đào, Thiên mệnh, Nước mắt của mẹ, Tiếng gọi non sông…

Chúng ta không thể không kể đến tất cả các đơn vị, các nhà hát nghệ thuật hùng hậu có mặt trên khắp chiều dài đất nước. Và đội ngũ chuyên gia lý luận phê bình, một lực lượng nằm ẩn phía sau màn nhung, nhưng vô cùng quan trọng và cần thiết để mang lại khối kiến thức quý giá, làm sáng rõ những vấn đề đặt ra bằng luận cứ khoa học được nghiên cứu, đúc kết từ thực tiễn của đời sống sân khấu, vì một nền sân khấu Việt Nam sang trọng hơn, tiên tiến hơn.

- PV: Mùa giải năm 2021 đã khép lại với nhiều niềm vui cùng với những trăn trở. Chúng ta chờ đợi, hi vọng năm 2022 có sự đổi mới như thế nào trong hoạt động sân khấu?

- NSND-ĐD Giang Mạnh Hà: Với tâm thế người nghệ sĩ luôn đồng hành cùng đất nước và nhân dân, Hội sẽ có thêm sung lực mới, sức sống mới, hơi thở mới để sáng tạo, với mục tiêu có thêm nhiều công trình, tác phẩm sân khấu sâu sắc về chủ đề tư tưởng, chân thật với đời sống và hoàn mỹ về nghệ thuật.

Năm 2022 Hội NSSKVN đã xây dựng kế hoạch hoạt động. Qua đó sẽ tiếp tục tổ chức Liên hoan sân khấu thể nghiệm Quốc tế lần thứ tư, duy trì tổ chức Liên hoan sân khấu Thủ đô, tổ chức cuộc thi tài năng diễn viên Trần Hữu Trang tại thành phố Hồ Chí Minh; tổ chức lễ kỷ niệm 65 năm ngày thành lập Hội NSSKVN (1957-2022) dự kiến sẽ được truyền hình trực tiếp tại 3 điểm cầu: Hà Nội, Miền Trung và thành phố Hồ Chí Minh. Một dấu ấn khác là chúng tôi mong muốn sẽ tiếp tục tổ chức Liên hoan sân khấu cải lương chuyên nghiệp Toàn quốc, đồng thời tổ chức hội thảo khoa học và tập huấn để nâng cao nghiệp vụ của các tác giả, đạo diễn trẻ trên Toàn quốc…

- PV: Xin trân trọng cám ơn ông!

                                                                    Thực hiện: Hoàng Phú