Tôi may mắn có dịp tham gia chuyến đi thực tế sáng tác tại Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Hoa Lư trên tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia trong dịp kỉ niệm 78 năm Ngày Thương binh Liệt sĩ. Chuyến đi cùng đội ngũ văn nghệ sĩ tỉnh nhà để lại trong tôi những dấu ấn sâu đậm, những tình cảm tốt đẹp về Đồn, về dải đất biên cương Tổ quốc từng một thời chịu nhiều đau thương mất mát trong chiến tranh và sự hồi sinh mạnh mẽ, vững vàng nơi phên dậu bảo vệ Tổ quốc trong thời bình.
Chuyến xe xuất phát từ 6 giờ sáng từ Đồng Xoài đến Đồn Biên phòng Cửa khẩu Hoa Lư, đi dọc theo Quốc lộ 13. Con đường rộng rãi, uốn lượn, hai bên là những cánh rừng cao su xanh mướt, đồng lúa trải dài, ánh bình minh rực rỡ xuyên qua tán cây, một khung cảnh như tranh vẽ cho cảm giác thư thái suốt hành trình. Đúng 9 giờ sáng, điểm dừng chân đầu tiên của đoàn là Đồn Biên phòng Cửa khẩu Hoa Lư (Bộ đội Biên phòng tỉnh Bình Phước cũ). Cán bộ, chiến sĩ đón chúng tôi như người thân trong tiếng nói cười ríu rít, những cái nắm tay, những cái ôm siết chặt. Chẳng còn khoảng cách giữa chủ và khách.
Chúng tôi tranh thủ tìm hiểu về nhiệm vụ của những cán bộ, chiến sĩ mang quân hàm xanh nơi đây. Đồn các anh có nhiệm vụ quản lí, bảo vệ đường biên giới dài 20.72 km, với 8 cột mốc chính và 26 cột mốc phụ. Địa bàn nội biên thuộc Lộc Hoà, Lộc Ninh (cũ) với 1.630 hộ dân, có 6.132 người. Đơn vị luôn gắn nhiệm vụ quản lí biên giới, đấu tranh phòng chống tội phạm, vi phạm pháp luật với phong trào thi đua quyết thắng.
Đoàn đến Trạm Kiểm soát Cửa khẩu Hoa Lư. Đường biên xanh hiện ra trước mặt. Vẫn con đường, dòng sông đó, vẫn bầu trời này, cỏ cây còn đây. Tuy chung một dòng sông, bên này đất Việt Nam, phía bên kia thuộc chủ quyền Campuchia. Giữa sân Trạm Biên phòng Việt Nam, lá cờ đỏ sao vàng bay phấp phới. Bên kia, quốc kì của bạn ba dải màu xanh lam, đỏ, trắng. Ba ngọn tháp biểu trưng Angkor Wat ở giữa cũng đang bay. Nhìn sang Trạm Biên phòng nước bạn, kiến trúc đặc trưng, nằm cạnh con đường nối liền hai nước. Một cảm xúc thật đỗi thiêng liêng khi bước chân trên đường biên giới. Từ đường biên, ngoảnh ngắm nhìn về đất Mẹ, cây cối một màu xanh kì vĩ với những đồi núi xa xa, như một dải lụa xanh hiện lên trước mắt mình. Đẹp quá. Vĩ đại quá Tổ quốc Việt Nam ơi…
Đang là mùa mưa, nhưng thời tiết ở khu vực biên giới khá thất thường. Vừa mưa như trút, lát sau đã nắng gắt. Xế chiều vẫn còn chói chang. Ấy thế nên, nửa ngày làm nhiệm vụ trên biên giới trở về, lưng áo cán bộ, chiến sĩ đội tuần tra của Đồn cũng thấm đẫm mồ hôi, thành quầng, bạc trắng.
Trung tá Nguyễn Bảy Kha, Chính trị viên Đồn cho biết: “Bây giờ đỡ vất vả hơn trước. Thời cao điểm chống dịch, chúng tôi phải thường xuyên duy trì mười tổ, chốt quản lí, bảo vệ biên giới và phòng chống Covid-19. Ngoài ra, còn phải bố trí thêm các đội cơ động tuần tra, mật phục trên biên giới, địa bàn. Hai năm trời, hầu như cả đơn vị kiên cường bám trụ, không rời vành đai biên giới".
Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Hoa Lư đảm trách có nhiều đường mòn, lối tắt, nên các đối tượng tội phạm thường xuyên lợi dụng đêm tối, trời mưa để qua lại biên giới trái phép. Trong thời gian dịch bệnh bùng phát, một số đối tượng còn tổ chức trái phép người xuất - nhập cảnh. Cùng với đó, các hoạt động buôn bán, vận chuyển hàng lậu, trộm cắp tài sản đưa sang Campuchia tiêu thụ cũng gia tăng. Phần lớn các đối tượng là người ở địa phương, thông thạo địa bàn, thường móc nối với các chủ hàng bên Campuchia tập kết hàng tại các điểm ngay sát biên giới Việt Nam. Sau đó, thuê cửu vạn chia nhỏ hàng hóa, lợi dụng đêm tối đi theo những lối mòn tự phát hay những nơi có ít người qua lại, chờ thời cơ thuận lợi vận chuyển qua biên giới, đưa sâu vào nội địa nên rất khó phát hiện, ngăn chặn.
Nhằm quản lí, kiểm soát chặt chẽ biên giới, Đồn thường xuyên duy trì các tổ, chốt và các tổ công tác lưu động, vừa thực hiện phòng chống dịch, vừa đấu tranh với các loại tội phạm, đặc biệt là hoạt động xuất - nhập cảnh trái phép và buôn lậu. Tích cực phối hợp tốt với các lực lượng chức năng trong địa bàn mở các đợt truy quét, tấn công trấn áp các loại tội phạm, tệ nạn xã hội trên tuyến biên giới, đặc biệt là khu vực cửa khẩu và các đường tiểu ngạch. Qua đó, kịp thời phát hiện, xử lí các hoạt động xuất - nhập cảnh trái phép và vận chuyển, mua bán hàng hóa trái phép qua biên giới. Thường xuyên trao đổi thông tin với lực lượng chức năng của Campuchia nhằm đấu tranh phòng, chống tội phạm, đảm bảo an ninh trật tự trên tuyến biên giới.
Tiếp tục hành trình, Đoàn trang trọng tổ chức lễ viếng Đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ của Đồn. Trong không khí thành kính trang nghiêm, các hội viên đã kính cẩn dâng hoa, dâng hương, dành phút mặc niệm tưởng nhớ công lao các anh hùng liệt sĩ - những người đã chiến đấu, hi sinh vì sự nghiệp giải phóng dân tộc, thống nhất đất nước, đem lại hòa bình, tự do cho Nhân dân. Những hoạt động của Đoàn không chỉ bày tỏ lòng tri ân sâu sắc mà còn tiếp thêm ngọn lửa truyền thống yêu nước, hun đúc tinh thần cách mạng, quyết tâm học tập, rèn luyện, cống hiến xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam ngày càng giàu mạnh, bền vững.
Ngược dòng lịch sử hơn 47 năm trước, trận chiến quyết tử bảo vệ Đồn Công an Nhân dân Vũ trang Hoa Lư, Sông Bé (nay là Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Hoa Lư) vẫn còn in đậm trong kí ức cán bộ, chiến sĩ và nhân dân nơi đây. Những trang sử vàng chói lọi về tinh thần yêu nước, về chủ nghĩa anh hùng cách mạng. 33 cán bộ, chiến sĩ của Đồn đã anh dũng chiến đấu và ngã xuống vì sự nghiệp bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới quốc gia. Trang sử bi hùng nhắc nhở cán bộ, chiến sĩ đúc rút những kinh nghiệm quý báu trong công tác giáo dục, huấn luyện, vận dụng vào nhiệm vụ bảo vệ biên giới quốc gia.
Ông Dương Văn Thân, một trong năm dân quân tự vệ xã Lộc Tấn, người đưa ông Hun Sen (sau này là Thủ tướng, giờ là Chủ tịch thượng viện Campuchia) cùng đoàn tới nơi an toàn để nhận sự giúp đỡ của Quân đội Nhân dân Việt Nam… Ông Thân kể lại diễn biến cuộc tập kích bất ngờ của địch vào Đồn Biên phòng Hoa Lư.
“Chiều 27/2/1978, gần 2.000 lính trinh sát của bọn phản động PolPot bao vây Đồn. Rạng sáng 28.2, phát hiện địch bao vây bốn phía và đang đào công sự, Thượng úy, đồn trưởng Nguyễn Văn Vải nhận định “Đồn đã bị bao vây bằng lực lượng lớn, nếu để địch đào xong công sự thì rất khó phòng thủ" nên ra lệnh nổ súng tiêu diệt địch. Từ 6 giờ sáng đến 12 giờ trưa cùng ngày, lực lượng địch mở 15 đợt tấn công vào Đồn với sự hỗ trợ các loại pháo, cối nhưng đều bị bẻ gãy. Khi đạn súng cối 60 và 82 mm của đồn đã hết, xạ thủ cối Bùi Minh Tiến lấy súng bắn tỉa ra chiến đấu, nhưng vừa ra tới công sự thì hi sinh. Chiều 28/2, địch mở thêm 7 đợt tấn công nữa nhưng đều bị ta đẩy lùi. Lúc này, cơ số đạn, lựu đạn gần hết trong khi địch siết chặt vòng vây. Đồn trưởng Nguyễn Văn Vải điện về tỉnh xin ý kiến chỉ đạo và được phép mở đường máu ra đánh địch ở vòng ngoài, sẽ có đơn vị lên đón, cách đồn khoảng 1 km. Đến 17 giờ, sau khi chôn cất 2 liệt sĩ, hủy tài liệu cơ yếu, chôn giấu máy thông tin, cả Đồn chia làm 3 tốp rút ra ngoài dưới sự yểm trợ và đánh lạc hướng của đội vũ trang. Mới ra khỏi Đồn khoảng 400 m, đội hình ta bị địch phát hiện, vây đánh quyết liệt. Đồn trưởng Nguyễn Văn Vải và một số chiến sĩ anh dũng hi sinh. Số còn lại chia làm 2, 3 tốp, vừa cơ động vừa chiến đấu và thoát khỏi vòng vây. Sự kiện 68 cán bộ, chiến sĩ Đồn Công an Vũ trang Nhân dân Hoa Lư chống lại 1 trung đoàn địch là trận đánh bi hùng.Ta hi sinh 33 cán bộ, chiến sĩ, bị thương nặng 13 người. Đó là trận đánh và những hình ảnh không bao giờ quên được". Ông Thân cho hay.
Ngày nay, lực lượng vũ trang hai tỉnh Bình Phước và Kratie cùng nhau xây dựng đường biên hòa bình, hữu nghị, ổn định cho nhân dân hai dân tộc có cuộc sống ấm no, phồn vinh, hạnh phúc. Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Hoa Lư là điểm sáng kết nối tình hữu nghị giữa lực lượng vũ trang và nhân dân hai nước Việt Nam - Campuchia. Có những chương trình ý nghĩa như “Tuổi trẻ Việt Nam hành động vì biên cương Tổ quốc". Qua đó, khơi dậy thế hệ trẻ hôm nay thể hiện tình yêu quê hương đất nước, quyết tâm học tập, tu dưỡng đạo đức, tham gia bảo vệ chủ quyền lãnh thổ cũng như xây dựng, phát triển kinh tế - xã hội, thắt chặt tình đoàn kết giữa cán bộ, chiến sĩ Đồn và nhân dân tại vùng biên giới. Hằng tháng, hai bên đều có sự gặp gỡ, giao ban, thông báo tình hình cho nhau để cùng giữ gìn, bảo vệ chủ quyền biên giới mỗi nước. Đặc biệt, lực lượng bảo vệ biên giới hai bên đã làm tốt nhiệm vụ dẫn đường, bảo vệ an toàn cho đội phân giới, cắm mốc, hoàn thành nhiệm vụ xây dựng cột mốc trên tuyến biên giới Việt Nam - Campuchia.
Lắng “Nghe dân nói, nói dân hiểu, làm dân tin", không chỉ là khẩu hiệu. Những năm qua, tập thể cán bộ, chiến sĩ Đồn đã xây dựng vững chắc thế trận lòng dân biên giới, luôn nêu cao tinh thần khắc phục khó khăn, sẵn sàng chiến đấu, hi sinh vì sự nghiệp bảo vệ chủ quyền lãnh thổ, an ninh biên giới. Luôn phát huy vai trò xung kích, sáng tạo thực hiện phương châm “3 bám, 4 cùng", tham gia đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng nông thôn mới, xóa đói giảm nghèo tại các ấp đặc biệt khó khăn, tăng cường tuyên truyền, nâng cao nhận thức cho đồng bào các dân tộc về quy chế biên giới, góp phần xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị, hợp tác, cùng phát triển với nước bạn Campuchia.
Chuyến thực tế Đồn Biên phòng Cửa khẩu Quốc tế Hoa Lư để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mọi người. Mặc dù, công cuộc bảo vệ biên giới rất phức tạp, đời sống của các cán bộ, chiến sĩ Đồn còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, song với ý chí, bản lĩnh của các anh đã truyền cho chúng tôi những suy nghĩ và lẽ sống thật tuyệt vời. Chia tay cán bộ chiến sĩ Đồn bằng những cái ôm thân thiết, lòng tôi ngân lên câu hát: “Khi nghĩ về một đời người, tôi thường nghĩ về một rừng cây… Ai cũng tìm việc nhẹ nhàng, gian khổ sẽ giành phần ai?". Thế hệ đi trước đã không chịu sống đời nhỏ nhoi, sẵn sàng hi sinh xương máu, canh giữ đất trời để non sông toàn vẹn, để chúng ta hôm nay xin hát mãi bài ca này về họ.
N.T.H
Nguồn: Văn nghệ Đồng Nai số 89 (Tháng 7 năm 2025)