Nhân kỷ niệm 325 năm hình thành và phát triển vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai, nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy có bài viết “Chúng ta đang thừa hưởng những gì của cha ông?". Tiếp nối bài viết của nhà nghiên cứu Bùi Quang Huy, xin chia sẻ vài suy nghĩ về di sản văn hóa và sự “mở lòng" của đất và người Đồng Nai
 
*Tầm nhìn của thời đại

PGS.TS. Nguyễn Ngọc Thơ (Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn - Đại học Quốc gia Tp. Hồ Chí Minh) tại Hội thảo khoa học “Thực hiện Đề cương văn hóa Việt Nam trong xây dựng và phát triển văn hóa, con người Đồng Nai đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững" đã tặng cho Đồng Nai một slogan: “Đồng Nai văn hiến, hiện đại và tiên phong". Từ các luận điểm trong bài tham luận của mình, PGS. TS. Nguyễn Ngọc Thơ đưa ra hai vấn đề quyết định, đó là: Đồng Nai - miền đất địa đầu văn hiến phương Nam, và Đồng Nai - tiền đồn tiên phong trong các lĩnh vực kinh tế - xã hội. Từ sự khẳng định đó, slogan được ông đưa ra mang tính chất như một “mã định danh" cho vùng đất Biên Hòa - Đồng Nai. Những cột mốc đáng nhớ là Biên Hòa - Đồng Nai từ trong vốn cổ, từ 325 năm hình thành và phát triển, từ 90 năm có sự lãnh đạo của Đảng cộng sản Việt Nam, và 80 năm thực hiện Đề cương Văn hóa Việt Nam...

Cũng tại hội thảo khoa học này, PGS. TS. Huỳnh Văn Tới có bài tham luận “Phát huy nguồn lực văn hóa ở Đồng Nai đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững", cũng là góp tiếng nói trong việc xây dựng dự thảo Nghị quyết chuyên đề “Về xây dựng và phát huy giá trị văn hóa, con người Đồng Nai trở thành nguồn lực, động lực quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững" của Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh Đồng Nai (khóa XI). Ông khẳng định tầm quan trọng và sự cần thiết của văn hóa đối với sự phát triển của tỉnh nhà trong tương lai (với hàm lượng cao hơn, sâu hơn, hiệu quả hơn - PGS.TS. Huỳnh Văn Tới gọi là sự “vượt mình"). Đồng chí Nguyễn Hồng Lĩnh - Bí thư Tỉnh ủy Đồng Nai - nhấn mạnh đến tâm huyết và trách nhiệm, sự quyết liệt và đồng bộ để xây dựng hình ảnh văn hóa, con người Đồng Nai phát triển bền vững, thịnh vượng, mang tầm cỡ khu vực. Ông khẳng định văn hóa chính là động lực phát triển, và cũng là “sợi dây kết nối, quan trọng để quy tụ lòng người, đoàn kết xã hội, gắn kết các định hướng lớn cho xây dựng, phát triển bền vững địa phương".

 Bí thư Tỉnh uỷ  Nguyễn Hồng Lĩnh tặng hoa chúc mừng NSND Giang Mạnh Hà và tập thể Hội VHNT Đồng Nai dịp đầu xuân 2023  (ảnh: Lò Văn Hợp)

 *Tăng cường truyền thông

Có một quy luật mang tính bao trùm, đó là cuộc sống có phát triển đến đâu, loài người có tiến bộ đến đâu, thì con người vẫn luôn phải gắn liền với vùng đất đã nuôi dưỡng phần hồn và phần xác; mà phần hồn là sự gắn bó thiêng liêng nhất, quyết định hệ giá trị của cuộc sống. Trong kỷ nguyên số hóa toàn cầu, tên gọi và cái “chất" người Đồng Nai chưa bao giờ trở nên sâu đậm trong tâm thức người Đồng Nai như vậy. Có thể nói, đó là tiếng gọi của tâm thức, của khát vọng con người Đồng Nai, muốn khẳng định tầm vóc và sự có mặt của chính mình.

Nhận diện và định danh không chỉ mang ý nghĩa kinh tế và xã hội học, mà còn bao hàm ý nghĩa triết học giúp sự tồn tại rõ ràng, sâu sắc hơn trong một “thế giới phẳng" rất dễ hòa tan và biến dạng, cũng như khái niệm giá trị (mà trung tâm luôn là giá trị con người) dễ bị nhầm lẫn. Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng Lĩnh đã đề nghị các nhà khoa học, văn nghệ sĩ và trí thức Đồng Nai: “nhận diện sâu sắc những đặc trưng, thuộc tính, phẩm chất căn cốt nhất, có tính đại diện tiêu biểu của địa phương, được hun đúc, định hình từ điều kiện tự nhiên, từ kết quả quá trình lao động, đấu tranh để sinh tồn và phát triển trong suốt chiều dài lịch sử". Mới đây, Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch, cùng với Sở Thông tin và Truyền thông đã xây dựng kế hoạch thực hiện Chiến lược truyền thông về tỉnh Đồng Nai (giai đoạn 2025 - 2030). Giải pháp tăng cường về truyền thông tuy không mới, song đối với tỉnh nhà Đồng Nai thì kế hoạch này đã mở ra rất nhiều cơ hội phát triển mới một cách toàn diện; và đối với văn hóa thì sẽ giúp củng cố những giá trị bền vững và tạo đà cho sự sáng tạo, đột phá mới.

Cũng theo kế hoạch trên, Đồng Nai sẽ xây dựng một “bộ nhận diện" về Đồng Nai, trong đó sẽ đưa ra hình ảnh mới, đồng bộ từ biểu trưng của tỉnh, cho đến hình ảnh, màu sắc, sản phẩm... Sẽ có nhiều dự án, nhiều công trình phục vụ cho chiến lược truyền thông, quảng bá cho Đồng Nai; song đó sẽ là một tinh thần Đồng Nai hoàn toàn mới, từ xây dựng văn hóa đến hình mẫu con người Đồng Nai trong thời đại mới, từ thể hiện những ước muốn cho đến việc chung tay xây đắp những giá trị mới, trường tồn. Song tất cả đều được xây dựng, thiết kế từ nền tảng các giá trị đã định hình, từ dòng chảy văn hóa linh thiêng, sâu thẳm của ông cha để lại.

*Tăng cường liên kết

Tháng 9/2023, báo Đồng Nai đã tổ chức Hội thảo báo Đảng miền Đông Nam bộ mở rộng với chủ đề “Báo Đảng với việc tuyên truyền liên kết vùng, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội". Hội thảo không chỉ thu hút sự quan tâm của 30 cơ quan báo Đảng trên toàn quốc. Tháng 10/2023, cuộc gặp gỡ giữa Hội VHNT Đồng Nai và Liên hiệp các Hội VHNT Tp. Hồ Chí Minh tại thành phố Biên Hòa đã ghi thêm một mốc son cho sự gắn bó, hợp tác giữa hai Hội, hai địa phương trong rất nhiều năm qua. Hội thảo cũng như chương trình giao lưu đã giúp kết nối thêm các mối quan hệ, mang đến nhiều cơ hội mở rộng không gian phát triển cho Đồng Nai về nhiều phương diện; trong đó báo chí, văn học nghệ thuật, và cả mạng xã hội… sẽ góp phần quan trọng trong tuyên truyền về hình ảnh đất nước, con người Đồng Nai.

Một trong những nhiệm vụ quan trọng của sự liên kết vì mục đích phát triển chính là sự nâng cấp công nghệ, coi đây là phương tiện hữu hiệu của thời đại công nghệ số. Một loạt các sự kiện lớn cũng khẳng định năng lực phát triển của Đồng Nai, trong đó cần nhắc đến Tuần lễ chuyển đổi số với chủ đề “Chuyển đổi số - Động lực tăng trưởng kinh tế xã hội", với sự góp mặt của tất cả các ngành nghề, lĩnh vực, và sự “ra quân" của cả hệ thống chính trị tỉnh nhà. Việc triển khai Sổ tay Đảng viên và ra mắt Trang thông tin điện tử của Đảng bộ tỉnh Đồng Nai cũng thể hiện quan điểm xây dựng con người, xây dựng văn hóa trong Đảng. Con đường củng cố tư tưởng, niềm tin luôn gắn liền với văn hóa, với các giá trị lâu bền của đời sống

Liên kết để phát triển là một xu thế tất yếu, song Đồng Nai đang dần xác định một tâm thế mới để mở rộng liên kết đạt hiệu quả cao hơn. Từ quan điểm của Đại hội Đảng lần thứ XIII: “lấy con người là trung tâm của phát triển", toàn Đảng và toàn dân xác định: “Phát huy giá trị văn hoá, con người Việt Nam và sức mạnh toàn dân tộc, khơi dậy mạnh mẽ tinh thần yêu nước, khát vọng phát triển và sức mạnh của nhân dân", thì văn hóa cũng luôn là người dẫn đường. Đặc biệt, văn học nghệ thuật chính là phương thức biểu đạt không thể thay thế được, nhằm gắn kết những trái tim và khối óc như nhạc sĩ Trịnh Công Sơn từng viết: “Rừng núi dang tay nối lại biển xa, ta đi vòng tay lớn mãi để nối sơn hà…"

Một ý nhỏ xin tạm kết thúc bài viết, qua phát biểu của Bí thư Tỉnh ủy Nguyễn Hồng  Lĩnh khẳng định văn hóa Việt Nam được coi là sản phẩm của quá trình lao động, sáng tạo và đấu tranh của dân tộc ta. Văn hóa chính là tấm gương soi, cho chúng ta thấy lại chính mình như là kết quả, là sự đúc kết của quá khứ và cũng là “của để dành" cho tương lai. Vốn quý của văn hóa Đồng Nai, với những thành quả mà những tiền nhân, các thế hệ văn nghệ sĩ, nhân sĩ, trí thức và nhân dân dày công xây đắp sẽ là hành trang, là sự mở đường cho những khát vọng và sự phát triển mãnh liệt của tương lai; đồng thời bắt buộc con người của thời đại mới phải luôn tỉnh thức và tiến bước.

(Nguồn: VNĐN số 70 – tháng 12, năm 2023)