Có người cho rằng, người nào bị ám ảnh bởi quá khứ, nghĩ nhiều về quá khứ, người đó không có tương lai. Biết vậy, nhưng con người không chỉ sống với hiện tại và tương lai, chối bỏ hoàn toàn quá khứ. Marx đã từng chỉ ra rằng, con người khác với động vật chính là ở chỗ động vật chỉ biết chăm chút bộ lông của mình, còn con người khi đi qua còn biết quay nhìn lại dấu chân mình. Một quá khứ chiến tranh máu lửa, đúng là cần quên đi để mà sống, mà đi tiếp