​

Đặt chân xuống phi trường Pedras Rubras, Porto sau khi khởi hành từ sân bay Tân Sơn Nhất, quá cảnh tại Istanbul Thổ Nhĩ Kỳ, trong khoảng 16-17 tiếng đồng hồ, chúng tôi mong chờ đón nhận những cảm xúc đầu tiên khi chạm vào hơi thở cuộc sống của thành phố Vila Nova de Gaia - Bồ Đào Nha

Vila Nova de Gaia hay gọi vắn tắt là Gaia là một thành phố thuộc quận Porto, vùng Norte, nằm ở phía Nam thành phố Porto, bên kia sông Douro với diện tích 169 km², dân số theo năm 2021 là 303.824 người, là nơi đông dân nhất vùng Norte, là đô thị đông dân thứ ba của Bồ Đào Nha, sau Lisbon và Sintra
Gaia có một số bãi biển: Blue Flag beach  (tạm dịch bãi biển cờ xanh: Cờ xanh là chứng nhận của Quỹ Giáo dục Môi trường (FEE) rằng một bãi biển, bến du thuyền hoặc nhà điều hành du lịch chèo thuyền bền vững đáp ứng ít nhất 3 tiêu chí của 4 hạng mục tiêu chuẩn về chất lượng, an toàn và thông tin và môi trường, cung cấp dịch vụ và quản lý môi trường nói chung. Do đó, cờ xanh là dấu hiệu tiêu chuẩn chất lượng và môi trường cao) và 17 bãi biển trải dài 17 km: Miramar, Grainia, Aguda, Valadares, Fancelos, Madalena, Caridelo… Gaia có một số công viên như: công viên sinh học Gaia rộng 35ha được thành lập năm 1983, có lối đi bộ dài 3 km và hàng trăm loài động, thực vật; có công viên, hồ nước và giải trí lavanderia rộng 11 ha; có vườn đồi Jardim do Morro,  thành lập năm 1927 với một số loài thực vật như Tilia (một chi có khoảng 30 loài cây thân gỗ hoặc cây bụi, có nguồn gốc Bắc bán cầu ôn đới. Cây này được gọi là cây bồ đề đối với các loài ở châu Âu và Bắc Mỹ, còn ở Anh và Ireland, được gọi là cây chanh, mặc dù chúng không liên quan đến cây chanh họ cam chanh); có trạm Littoral là một thủy cung khai trương năm 1999 trên bãi biển Anguda, Arcozelo, gồm 3 phần chính: bảo tàng thủy sản trưng bày các thiết bị nghề cá; bảo tàng trưng bày hệ động, thực vật thủy sinh địa phương; khu giáo dục môi trường và nghiên cứu khoa học về sinh thái biển, ngư nghiệp và môi trường thủy sản. Khu bảo tồn thiên nhiên cửa sông Douro thành lập năm 2007 bảo vệ các loài chim (cò biển, diệt, cò trắng, rùa, rùa biển, chim bồ ngót, mòng biển, bói cá…) và cảnh quan.
Bên cạnh bảo tàng động thực vật, thủy hải sản, phải kể đến bảo tàng House – Museum Texieira Lopes Diogo de Macedo Gallery được xây dựng vào năm 1895 bởi António Teixeira Lopes và anh trai José Teixeira Lopes làm nơi ở và xưởng làm việc và được tặng lại cho thành phố để mở cửa cho công chúng như một bảo tàng vào năm 1933. Nơi đây trưng bày các tác phẩm của các họa sĩ và điêu khắc Bồ Đào Nha, các tác phẩm gốm Gaia. Phòng trưng bày Diogo de Macedo (thành lập 1975) sát nhập vào nhà bảo tàng Teixeira Lopes, trưng bày các tác phẩm điêu khắc và bộ sưu tập nghệ thuật (nghệ thuật trang trí từ thế kỷ 16-20) của Diogo de Macedo (sẽ có bài giới thiệu riêng)

Bà Ferreira và huy hiệu của Vila Nova de Gaia

Có một số chi tiết lý thú: huy hiệu của Vila Nova de Gaia bao gồm một màu xám với hai chùm nho màu vàng nhỏ phía dưới với một lâu đài màu đen trên mặt nước với một người thổi còi. Phải chăng những quả nho gợi ý ngành công nghiệp rượu vang Porto, có hầm rượu ở phần dưới của thành phố? Những năm 1288 rượu vang Gaia đã được tập trung buôn bán, từ 1777 Vila Nova de Gaia trở thành địa điểm lưu giữ chính thức do khí hậu lý tưởng cho tất cả các nhà xuất khẩu rượu vang (ví dụ: khi vận chuyển sang Anh bằng thuyền, nên chất tạo ngọt [trái cây, thảo mộc, hoa, lá…] đã được thêm vào rượu vang trước khi ủ trong hầm rượu của Gaia), sau những cải cách của công ty rượu vang Douro, trong đó có thể kể đến Bruce Duncan Guimaraeas (1935 2002) một nhà sản xuất rượu vang người Bồ Đào Nha gốc Anh, và bà Dona Antónia Adelaide Ferreira với 5 loại rượu Port Wine mang tên bà.
Ferreira bắt đầu sự nghiệp của mình trong ngành công nghiệp rượu vang khi bà được thừa kế nhiều vườn nho từ gia đình giàu có của mình. Bà góa phụ ở tuổi 33 và bắt đầu thực hiện vai trò giám đốc điều hành các điền trang của gia đình. Ferreira được trìu mến gọi là Ferreirinha vì sự tận tâm và quan tâm của cô đối với các gia đình lao động đã canh tác đất đai và vườn nho của bà.
Ferreira đã lên tiếng với chính phủ Bồ Đào Nha về việc thiếu hỗ trợ cho nghề trồng nho địa phương; trong khi đó, rượu vang được nhập khẩu từ Tây Ban Nha. Bà là người có công đầu trong việc kiểm soát dịch bệnh phylloxera lúc bấy giờ tàn phá phần lớn vườn nho châu Âu, bao gồm cả những vườn nho ở Bồ Đào Nha và vườn nho của chính bà. Ferreira đến Anh để học các kỹ thuật hiện đại và hiệu quả nhất kiểm soát dịch bệnh bạc lá phylloxera vào cuối thế kỷ 19. Bà cũng học hỏi các quy trình mới từ nước ngoài để sản xuất rượu vang. Ferreirinha đã đầu tư vào nhiều vườn nho mới, đặc biệt là ở những khu vực tiếp xúc nhiều với ánh sáng mặt trời, mặc dù bà vẫn duy trì những vườn nho ban đầu mà bà đã thừa hưởng ở miền bắc Bồ Đào Nha. Hầu hết rượu vang của bà được xuất khẩu sang Anh, và là nhà nhập khẩu rượu vang lớn đầu tiên.
Ferreira qua đời vào năm 1896, để lại một khối tài sản lớn và gần ba mươi vườn nho. Bà được coi là một trong những người ghi dấu ấn trong lịch sử của thung lũng Douro và là người có ảnh hưởng đến sự phổ biến và thành công liên tục của rượu vang Bồ Đào Nha, sống sót qua. Năm 2004, một bộ phim truyền hình Bồ Đào Nha đã tái hiện lại cuộc đời bà.
Thế kỷ thứ 19 đã mang lại sự phát triển đáng kể với sự xuất hiện của các ngành công nghiệp gốm sứ.
Cerâmica de Valadares nằm trong giáo xứ Valadares, thành phố Vila Nova de Gaia và được thành lập vào ngày 25 tháng 4 năm 1921, bắt đầu bằng việc sản xuất các sản phẩm gốm sứ nhỏ. Trong nửa đầu thế kỷ 20, đây là một yếu tố quan trọng trong sự phát triển của Valadares, thu hút mọi người từ nội địa đất nước và phát triển các cửa hàng nhỏ ở các khu vực lân cận. Trong thập kỷ 80, đã có một sự thay đổi lớn trong quá trình sản xuất của Cerâmica de Valadares; Nhà máy bắt đầu chỉ đầu tư thiết bị vệ sinh và phụ kiện gốm sứ cho phòng tắm. Năm 1993, đã sản xuất nhà vệ sinh sinh thái "tiết kiệm nước" đầu tiên ở Bồ Đào Nha.

Lễ ký kết MOU giữa ubnd tỉnh Đồng Nai và thị trưởng Vila Nova de Gaia ngày 12/5/2025

Ngày nay, công ty này sản xuất mỗi năm, từ 800000 đến 900000 miếng gốm, sử dụng 560 công nhân và nhà máy chiếm diện tích 176000 mét vuông. Đây là nhà xuất khẩu thiết bị vệ sinh và phụ kiện gốm sứ hàng đầu ở Bồ Đào Nha (xuất khẩu 60% sản lượng), và trong số các quốc gia khác, Cerâmica de Valadares xuất khẩu sang Tây Ban Nha, UAE, Ả Rập Xê Út và Nam Phi. Nó thường xuyên xuất hiện trong một số hội chợ về thiết bị vệ sinh và phụ kiện gốm sứ của thiết kế. Một số dự án của Cerâmica de Valadares trên toàn thế giới, bao gồm Quần đảo Palm, ở Dubai, Vương cung thánh đường Chúa Ba Ngôi, ở Fátima, thành phố thể thao Dubai và Torre Sacyr-VallHermoso ở Madrid, Tây Ban Nha. Gần đây, Cerâmica de Valadares đã giành được giải thưởng ban giám khảo tại Tektónica08, một hội chợ dành riêng cho sự đổi mới trong vật liệu xây dựng,. Phần lớn các sản phẩm của Valadares được chứng nhận bởi Viện Chất lượng Bồ Đào Nha, LGA của Đức, KIWA của Hà Lan và WRC của Anh
Valadares có huy hiệu thể hiện một chiếc bình với một bánh xe răng cưa ở phía sau, tượng trưng cho ngành công nghiệp gốm sứ ở Vila Nova de Gaia.
 Vila Nova de Gaia còn là chứng nhân cho sự hiếu khách khi Đoàn công tác của Tỉnh ủy Đồng Nai sang làm việc và ký kết hợp tác với thành phố Vila Nova de Gaia vào sáng ngày 12/5/2025. Chủ tịch Hiệp hội hữu nghị Bồ - Việt José Pedro de Soura Vieira và người vợ Việt Nam Đặng Thị Tuyết Nhung, Công ty Thuận Việt hay ông Calisto (cựu huấn luyện viên đội tuyển bóng đá quốc gia Việt Nam) thực sự là cầu nối trong thúc đẩy hợp tác giữa tỉnh Đồng Nai và thành phố Vila Nova de Gaia trên các lĩnh vực: kinh tế, logistic, công nghiệp hỗ trợ, du lịch, văn hóa và trao đổi giáo dục đào tạo, y tế, phát triển đô thị bền vững… dưới sự chứng kiến của Đại sứ Việt Nam tại Bồ Đào Nha, ông Nguyễn Mạnh Thắng. Sự hợp tác này theo như ông Giáo sư tiến sĩ, thị trưởng Eduardo Vitor Rodrigues khẳng định: phải bắt nguồn từ văn hóa, sự cảm nhận và hiểu biết về tình cảm chân thành đối với con người, đất nước của hai tỉnh – thành phố, sẽ đi đến kết quả tốt đẹp.

N.S.H

​Nguồn: Văn nghệ Đồng Nai số 87 (Tháng 5 năm 2025)