Nguyễn Một và giải thưởng ASEAN danh giá

​VNĐN: Chào nhà văn Nguyễn Một. Hầu hết tác phẩm văn học Việt Nam chưa được bạn đọc ngoài nước biết đến, một phần vì công tác quảng bá của chúng ta còn hạn chế. Cảm xúc của nhà văn thế nào khi tiểu thuyết “Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín" có độ lan toả ra thế giới? Vì sao giải thưởng ASEAN được trao tại Vương quốc Thái Lan?

Nhà văn Nguyễn Một: Giải thưởng S.E.A Write là sự kiện văn học do Hoàng gia Thái Lan tổ chức từ năm 1979, được trao cho các nhà văn, nhà thơ có sáng tác văn học tiêu biểu tại các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á. Các thể loại được vinh danh gồm thơ, truyện ngắn, tiểu thuyết, kịch, văn hóa dân gian, các tác phẩm học thuật. Trước đó, nhiều nhà văn Việt Nam từng nhận giải thưởng này như Tố Hữu (năm 1996), Ma Văn Kháng (1998), Hữu Thỉnh (1999), Nguyễn Khải (2000), Nguyễn Ngọc Tư (2008), Nguyễn Nhật Ánh (2010) Nguyễn Bình Phương (2022)...

VNĐN: Trước khi đoạt giải ASEAN, tiểu thuyết “Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín" đã đoạt giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam và trở thành một trong những sự kiện nổi bật trong đời sống văn học nước nhà năm 2024. Điều này đối với ông có ý nghĩa như thế nào?

Nhà văn Nguyễn Một: Một tác phẩm viết ra được bạn đọc đón nhận là hạnh phúc của nhà văn. Với tiểu thuyết “Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín", Công ty Liên Việt và NXB Hội Nhà văn đã ba lần in với số lượng gần 9.000 cuốn, đang chuẩn bị in lần thứ tư. Đó là niềm vui lớn và vui hơn nữa được giới chuyên môn đánh giá cao. Đặc biệt, giải của tổ chức chuyên ngành như Hội Nhà văn Việt Nam hay Hội Văn học Nghệ thuật Đồng Nai là rất có giá trị đối với người cầm bút.

VNĐN: Ông là người bận rộn, quỹ thời gian giành cho sáng tác văn học rất eo hẹp. Điều gì thôi thúc ông viết tác phẩm “Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín"?

Nhà văn Nguyễn Một: Tôi đã có một phần đời sống trong chiến tranh, sau này đọc nhiều, tìm hiểu nhiều và khó nhất là biến tất cả trải nghiệm, những tư liệu để chuyển tải đến bạn đọc nỗi đau của người dân sống trong thời chiến thông qua tiểu thuyết. Tôi đã viết vì muốn người trẻ hiểu về quá khứ để trân trọng hiện tại và ứng xử tốt với tương lai.

VNĐN: Sáng tác văn học càng ngày càng khó khăn khi văn hoá đọc suy giảm, bạn đọc ngày càng khó tính và đòi hỏi cao. Từ tiểu thuyết “Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín", ông chia sẻ điều gì với các nhà văn, nhà thơ ở Đồng Nai, đặc biệt là với những tác giả trẻ?

Nhà văn Nguyễn Một: Qua trao đổi với các nhà văn trong khu vực ASEAN về tình hình sáng tác thì Việt Nam khá mạnh và đông đảo người cầm bút, về giá bán sách cũng tương đương, như nhà văn Osman Ayob (Malaysia) cho biết sách của ông có giá 32 RM tương đương 200.000 đồng, nhưng số lượng phát hành khá hơn, khoảng 5.000 đến 10.000 cuốn một lần in. Tuy nhiên, cũng như Việt Nam, phần lớn nhà văn không thể kiếm sống bằng nghề viết. Về cơ hội sách được dịch thì cũng chỉ một số ít được chọn và dịch, chủ yếu dịch ra tiếng Anh, chứ trong khu vực ít được dịch. Những người trẻ có nhiều điều kiện hơn, tôi tin các bạn ấy sẽ giỏi hơn thế hệ chúng tôi. Về sáng tác thì chẳng lời khuyên nào ngoài hai chữ ĐAM MÊ. Hãy nhìn sức sáng tác của hai nhà văn Khôi Vũ và Nguyễn Trí thì biết.

VNĐN: Qua theo dõi, biết anh còn vẽ tranh các họa sĩ Mai Nhơn và họa sĩ A Sáng có lời khen anh qua facebook, điều này khá bất ngờ với nhiều người, anh có thể chia sẻ thêm cuộc chơi màu sắc của mình không?

Nhà văn Nguyễn Một: Tôi không học vẽ nhưng đam mê từ nhỏ, thời dạy học tôi đã từng kiếm sống bằng nghề vẽ chân dung, phong cảnh rồi vẽ áo dài. Đến đầu năm nay, sau khi kết thúc tự truyện “Mây đen bay qua" tôi cảm thấy trống rỗng và thật nguy hiểm nếu sự trống rỗng kéo dài, tôi quyết định cầm cọ trở lại để nuôi dưỡng sự sáng tạo. Tôi lên kế hoạch thể hiện những điều mình viết bằng màu sắc. Tôi vẽ vào các buổi tối và có dự định sang năm khi xuất bản tự truyện sẽ giới thiệu cùng với bộ tranh “Từ trong ký ức", nếu bạn đọc và người xem ủng hộ, tôi sẽ dành ra một phần lớn cho hoạt động từ thiện của vợ tôi.

VNDN: Cả 3 tiểu thuyết Đất trời vần vũ - Giải C Cuộc thi tiểu thuyết của Hội Nhà văn lần 2, Ngược mặt trời - Giải thưởng VHNT Trịnh Hoài Đức, Từ giờ thứ sáu đến giờ thứ chín - Giải thưởng Hội nhà văn và Giải thưởng ASEAN, tóm lại anh có nhiều giải thưởng. Vậy những giải thưởng văn học mà anh đã nhận có tạo ra áp lực khi anh viết tác phẩm mới hay không?

Nhà văn Nguyễn Một: Tôi có nhiều giải thưởng nhưng chưa bao giờ thấy áp lực gì vì tôi quên chuyện đó nhanh lắm, thú thật với chị, tôi rất quý trọng sự ghi nhận của các cấp, nhưng nhà tôi có thói quen là không treo bằng khen, các bằng khen đều được cất vào tủ để làm kỷ niệm. Tôi nói với các con, chuyện khen thưởng thuộc về quá khứ mà cuộc sống ở phía trước chỉ nên coi chuyện đó là kỷ niệm đẹp vì kỷ niệm sẽ là thực phẩm nuôi sống tâm hồn, chứ kỷ niệm không thuộc về bức tường.

VNĐN: Xin cảm ơn nhà văn Nguyễn Một. Trước thềm năm mới, chúc anh mạnh khoẻ, dồi dào cảm hứng sáng tạo và tiếp tục thành công.

Nguồn: Văn nghệ Đồng Nai số 83-84 (Tháng 01 & 02 năm 2025)