​

Truyện ngắn của Hồ Kiên Giang

 "A lô... Trung à... Cha con... mất rồi..." Giọng má nghẹn lại. Bên kia không trả lời, chỉ có tiếng sụt sịt. Cố nén cảm xúc, má nói tiếp: "Con xin phép... thủ trưởng đơn vị... về để tang cha nghen". "Dạ!" Tiếng Trung rất nhỏ, hình như anh đang khóc.

Có lẽ, hai mươi năm làm vợ, làm mẹ chưa bao giờ má đứng trước cảnh tình bi đát như lúc này. Quê má trên Vĩnh Hoà, lấy chồng về Vĩnh Hưng mang theo cả nghề dạy học. Tuy cùng huyện nhưng khác xã, giống như "anh ở đầu sông em ở cuối sông". Năm đó má hai mươi bảy tuổi, không đẹp sắc sảo nhưng mặn mòi, đảm đang bếp núc, ruộng đồng. Còn cha bốn mốt, cụt hai chân lên tới đầu gối do vướng mìn hồi chiến đấu ở Campuchia. Đã vậy, trong đầu cha còn miểng bom miểng pháo gì nữa, bác sĩ nói nếu mổ sẽ ảnh hưởng tới thần kinh nên để vậy. Ông bà ngoại không chịu gả, sợ má cực thân. Má thủ thỉ với bà ngoại: "Ảnh không chỉ hiền mà còn giỏi. Tuy cụt chân nhưng chăm sóc mẹ già rất chu đáo, quán xuyến mười công ruộng chớ không mướn ai. Ảnh gắn chân giả, đi lại không thuận tiện như người lành lặn nhưng ảnh lo trong nhà ngoài ruộng nên con đâu cần phục vụ. Nếu ảnh không đi bộ đội, không trực tiếp chiến đấu, không bị thương chưa chắc ảnh chịu cưới con. Với lại, con thấy một vài đứa trong xóm mình lấy chồng rất bảnh nhưng lục đục hoài, thậm chí chưa đầy năm đã ly hôn bồng con nhỏ về nhà cha mẹ, con cũng lo". Bà ngoại đem chuyện má tỉ tê với ông ngoại. Ông thở dài: "Tuỳ con. Tự con lựa chọn nếu sau này có khổ đừng đổ thừa cha mẹ nghen!".

Bà con hàng xóm tới dự đám cưới má rất đông, chủ yếu xem mặt anh thương binh cụt chân, tóc lấm tấm những sợi bạc tài giỏi tới mức nào "cua" được cô giáo lành lặn, tháo vát. Có lần tôi hỏi má: "Hồi xưa ai mai mối cha với má vậy?" Má cười: "Cậu Ba con chớ ai. Lúc đó cậu xuống Vĩnh Hưng chơi, gặp rồi mê mợ con. Cậu tới lui với mợ nên biết cha con mới giới thiệu cho má. Cậu rước con gái Vĩnh Hưng về thì phải trả con gái Vĩnh Hoà cho có qua có lại". Tôi gật gật đầu như mình đã hiểu nhưng mãi sau này mới ngộ ra trong tình yêu có những câu nói giỡn như thiệt.

Từ ngày lấy chồng má vẫn đi dạy học. Hàng ngày, má dậy từ năm giờ quét dọn nhà cửa, nấu cơm nước cho cả nhà. Sau đó, má tới trường cách nhà chừng bảy cây số, cha ra ruộng, nội giữ nhà. Má chủ nhiệm lớp năm nên ngày cuối tuần phải sinh hoạt, có khi về đến nhà trời đứng bóng, nội chuẩn bị sẵn cơm canh đợi má về ăn chung. Bấy nhiêu đó đã làm má hạnh phúc. Những ngày không đi dạy, cha kêu má nấu vài món ngon, nhắn cậu Ba xuống thăm gia đình bên vợ, tiện thể lai rai với cha. Má với cậu gặp hoài nên cũng đỡ tủi thân khi lấy chồng xa xứ. Má hay nói: "Cha con thương má kinh khủng lắm nhưng không bằng bà nội. Nhiều lúc má tưởng mình là con gái chớ hổng phải con dâu nghen. Lúc má có bầu thằng Trung, nội không cho má làm việc nhà mà giao hết cho cha con. Nội nói khi má ở cữ, cha không làm chẳng lẽ để nội làm. Vậy là phải nối thêm cán chổi quét nhà cho vừa tầm vì cha con không khom lưng được. Hết thời gian nghỉ phép sanh thằng Trung, má tiếp tục dạy học, cha với nội chăm sóc nó. Rồi đến lượt con ra đời cũng vậy".

Tranh cổ động của Huỳnh Dũng Nhân (nguồn: Báo Người lao động)
 

Người ta nói "thương con trai thương cả con dâu", với nội, có lẽ tình thương dành cho má nhiều hơn lẽ thường là muốn bù đắp phần thiệt thòi khi chọn cha làm chồng. Bởi nội hiểu những lời dị nghị của hàng xóm về thương tật của cha dù hy sinh vì nghĩa lớn. Ngày xưa, chiến tranh ác liệt phủ tràn thôn xóm, mình bà nuôi cha vò võ tin ông nội ở chiến khu. Nhưng ngày thống nhất ông vĩnh viễn không về bởi một viên đạn kẻ thù bắn thẳng xuyên ngực lúc vượt lộ Vòng Cung. Nối tiếp ông, cha tình nguyện vào bộ đội khi chiến tranh biên giới sắp kết thúc. Theo đoàn quân tình nguyện truy quét tàn quân, cha hoà vào đội hình giúp đất nước láng giềng thoát hoạ diệt chủng. Mười năm cha xa quê là ngần ấy năm nội trông ngóng, khóc thầm. Cha về tuy không vẹn nguyên hình hài như ngày lên đường nhập ngũ làm nội đau xót nhưng mừng vì may mắn hơn bao đồng đội của cha đã nằm lại trên đất bạn, vì cha còn đó để sớm hôm trò chuyện, hủ hỉ với bà. Một lần nữa, bà dìu cha tập đi trên đôi chân giả của đồng đội cùng chiến đấu mua tặng, như thể lúc nhỏ bà tập cha những bước đầu đời. Rồi cha quen dần, tự chăm sóc bản thân và công việc đồng áng. Nhiều lúc nội buồn vì chưa kiếm cho cha một người vợ thấu hiểu vì đâu cha thành thương binh. Mười năm đằng đẵng nhờ mai mối, đến khi cưới má về, thấy con trai hạnh phúc là ước nguyện lớn nhất trong phần đời còn lại của nội.

Anh Trung lớn hơn tôi hai tuổi, giống cha hiền lành và chịu khó. Từ nhỏ, tôi thường thấy anh sao giờ học ở trường theo cha ra ruộng. Khi thì anh đem về xâu cá đủ loại cả lớn lẫn nhỏ, lúc bó rau kèo nèo, rau muống. Cha nói đó là thành quả của anh cả buổi chiều. Được khen anh vui lắm. Buổi tối anh mới ôn bài, những gì chưa hiểu anh hỏi má. Một lần, khi đang phát cỏ ruộng, cái miểng trong đầu "cựa quậy" làm cha choáng váng, anh dìu cha về làm nội và má hoảng hốt. Từ đó, thỉnh thoảng nó "nhúc nhích" nên má không cho cha đi ruộng một mình. Và anh Trung bắt đầu làm đôi chân để dìu cha vượt qua đường trơn khó nhọc dù anh chưa đầy mười tuổi. Có điều đặc biệt, anh rất thông minh, thuộc bài ngay trên lớp, luôn được khen thưởng hàng năm. Nhưng cũng đặc biệt, khi nhận giấy báo trúng tuyển đại học, anh xin ý kiến: "Cha cho con đăng ký đi bộ đội nghen. Vô đó rèn luyện hai năm về con đi học tiếp". Bà nội lắc đầu: "Không được. Con đi rồi ai đưa cha con đi đây đi đó, ruộng đồng ai coi. Cha con ngày càng lớn tuổi, sức khoẻ giảm sút, sao làm mần mấy việc nặng nhọc". Cha ôn tồn nói: "Con thấy cũng được đó má. Khi nào đi ruộng thì kêu Hiếu đi với con, việc nặng nhắn cậu Ba nó xuống giúp. Thằng Trung đi có hai năm không như con đi mười năm, chớp mắt nó về rồi". Nghe đến tên, tôi giãy nảy: "Con gái đi ruộng đen da xấu lắm cha ơi!". Cha cười: "Ừ, da trắng chắc no bụng hén con. Nè, ý em sao?". Má nói tỉnh bơ: "Anh tính đi. Miễn con làm việc nó thích và có ý nghĩa là được". Thật ra, má cũng như nội đều không muốn anh đi xa nhưng bao giờ má cũng để cha quyết định, bởi má muốn đứng phía sau để cha không tự ti, luôn cảm thấy cứng cỏi và ý nghĩa trong cuộc sống này.

Hơn một tuần cha tâm sự, phân tích, giải thích, bà nội miễn cưỡng đồng ý. Trước ngày anh Trung lên đường, vết thương tái phát làm cha nhập viện điều trị ba ngày. Lúc đó, anh có vẻ lưỡng lự khi thấy sức khoẻ cha kém rõ. "Cha, hay là con xin dời lại năm sau...". Anh chưa nói hết câu, cha cắt ngang: "Ai làm vậy kỳ lắm con. Cha còn khoẻ, chỉ khi trái gió trở trời ảnh hưởng chút đỉnh thôi. Con cứ yên tâm nhập ngũ đi". Và anh đi. Căn nhà bỗng trở nên trống trải, cha luôn làm "ngòi nổ" cho quên sự thiếu vắng anh nhưng tôi biết cha cố kìm nén nỗi nhớ anh mỗi khi một mình trầm tư ngó về hướng chợ. Mỗi tháng, anh gọi điện thoại về hai lần hỏi thăm sức khoẻ từng người, dặn tôi thường xuyên nhắc ba uống thuốc đúng giờ, hái nhãn lồng phơi khô nấu nước cho nội uống để được giấc ngủ sâu, khuyên má đừng thức quá khuya soạn giáo án... Bữa tuyên thệ chiến sĩ mới, anh gọi điện báo tin kết quả huấn luyện đạt giỏi, được đơn vị tặng giấy khen. Cha vui mấy ngày liền, khoe với các chú bác trong xóm rằng anh giỏi, có ý chí phấn đấu, sau này công thành danh toại. Nhưng...

Mấy ngày loanh quanh trong nhà thực hiện giãn cách xã hội để phòng chống dịch Covid nên cha không yên tâm, phải đi coi ruộng lúa như thế nào, nghe nói hình như có đợt rầy phá hoại. Với lại, cõ lẽ cha nghĩ mình không tiếp xúc với ai cũng chẳng hề hấn gì. Khi tôi ra đồng kiếm thì cha đã nằm trên bờ mẫu, người còn ấm nhưng gọi không trả lời. Đưa cha đến bệnh viện, bác sĩ nói cha hôn mê do vết thương tái phát lại không có ai bên cạnh giúp đỡ. Điều này làm tôi đau đớn và ân hận, không biết sẽ giải thích ra sao với anh Trung. Mà giờ anh không về chịu tang cha do đường đi cách trở, dịch bệnh hoành hành. Anh nhắn tôi chụp hình cha gửi qua Zalo cho thủ trưởng đơn vị để lập bàn thờ vọng bái, để đồng đội thắp hương chia sẻ nỗi mất mát thiêng liêng, động viên anh vượt qua nỗi đau riêng này vì nhiệm vụ chung.

Nhà chỉ có ba người phụ nữ và cậu mợ Ba, vài chú bác hàng xóm lo hậu sự cho cha. Lúc nhìn mặt cha lần cuối trước khi khâm liệm, má thủ thỉ: "Ngày xưa, khi quân lính đi chiến đấu bảo vệ biên cương, nếu có người thân qua đời cũng không thể về quê chịu tang là vì chữ trung, chỉ lập hương án vọng bái cho tròn đạo hiếu. Giờ không có con bên cạnh, anh đừng trách con nghen. Anh phù hộ cho con luôn mạnh khoẻ, hoàn thành tốt nhiệm vụ, thực hiện đúng tâm nguyện của anh...". Bỗng dưng, gương mặt cha giãn ra, môi cười khẽ. Cậu Ba thốt lên: "Chị Hai, anh đang nghe chị nói kìa!" Tôi đã kịp ghi lại hình ảnh ấy bằng điện thoại và gửi lên đơn vị cho anh để anh biết dù cha không còn hiện hữu nhưng luôn bên cạnh động viên, khích lệ từng bước anh đi trên chặng đường phía trước.