…Tròn 36 năm qua, chúng ta nhắc nhớ lại sự kiện Gạc Ma không phải để kích động hận thù dân tộc mà để thêm một lần chúng ta phải tưởng nhớ, ghi ơn những người đã hy sinh vì Tổ quốc và tái khẳng định chủ quyền quốc gia dân tộc trên quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa là thiêng liêng, và không thành “tiền lệ" ở Biển Đông.
Trong trận chiến đấu Gạc Ma ngày 14/3/1988 giữa Hải quân Việt Nam với kẻ thù đã dùng vũ lực chiếm đóng trái phép đảo Gạc Ma thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam, mặc dù tương quan lực lượng chênh lệch, phương tiện vũ khí bị hạn chế, nhưng 64 cán bộ, chiến sỹ Hải quân Việt Nam đã chiến đấu dũng cảm, ngoan cường, không quản hy sinh, quyết tử đến cùng để bảo vệ từng tấc đảo Gạc Ma, bảo vệ chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc, họ đã làm nên “Vòng tròn bất tử" giữa biển khơi. Tinh thần quả cảm của các anh đã làm nên một mốc son trong lịch sử dân tộc mà các thế hệ hôm nay và mai sau phải luôn khắc cốt, ghi tâm. Kể từ ngày 14/3/1988, sự kiện Gạc Ma và sự hy sinh của 64 cán bộ, chiến sĩ trên tàu HQ 604 đã đi vào lịch sử Việt Nam. Các thế hệ hôm nay và mai sau tưởng nhớ và tri ân những người anh hùng đã hy sinh tất cả để khẳng định chủ quyền biển đảo.
Họ đã chiến đấu kiên cường và anh dũng hy sinh trong cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo của Tổ quốc - ở Gạc Ma, Cô Lin, Len Đao thuộc quần đảo Trường Sa của Việt Nam. Những anh hùng liệt sĩ đã không tiếc máu xương vì đất nước còn mãi trong tâm trí của đồng đội và nhân dân, như thuyền trưởng tàu HQ 604 Vũ Phi Trừ, hay liệt sĩ Trần Văn Phương, trước lúc hy sinh đã nói: “Thà hy sinh chứ không chịu mất đảo. Hãy để cho máu của mình tô thắm lá cờ truyền thống của Quân chủng Hải quân anh hùng" đã trở thành biểu tượng cho tình yêu nước nồng nàn, tinh thần chiến đấu dũng cảm trước kẻ thù. Câu nói của Anh hùng liệt sỹ Trần Văn Phương không chỉ thể hiện khí phách anh hùng của những người lính giữa biển khơi mà còn là tư thế của những người làm chủ thực sự độc lập, chủ quyền biển đảo dù trong bất cứ hoàn cảnh nào. Đó như là một tuyên ngôn bất tử về Trường Sa. Với họ, Tổ quốc luôn là vĩnh cửu và không có sự hy sinh nào cao cả hơn, thiêng liêng hơn bằng sự hy sinh vì Tổ quốc.
36 năm qua, sóng biển có thể đã xóa nhòa mọi dấu vết nhưng không bao giờ xóa nhòa được ký ức bi tráng của người dân đất Việt về những con người quả cảm, không tiếc máu xương để gìn giữ chủ quyền biển đảo Tổ quốc. Máu của các anh đã hòa lẫn vào biển xanh, xương của các anh đã hòa tan vào đáy đại dương. Sự hy sinh của những người anh hùng được dựng thành những tượng đài bất tử về tình yêu Tổ quốc. Người thân ở quê nhà, đồng đội của các anh ở mọi miền đất nước vẫn luôn khắc khoải nhớ về các anh. Những người lính đảo ngày nay vẫn luôn phấn đấu, luyện rèn, tiếp bước cha anh để bảo vệ vững chắc chủ quyền thiêng liêng của Tổ quốc. 36 năm qua, Biển Đông vẫn chưa ngơi bão tố. Thời gian có lùi xa bao nhiêu, lịch sử có biến đổi thăng trầm như thế nào thì cuộc chiến đấu tự vệ và bảo vệ quần đảo Trường Sa của Hải quân Nhân dân Việt Nam vẫn luôn thức tỉnh khối óc và lay động trái tim người con đất Việt nhiệm vụ thiêng liêng bảo vệ chủ quyền Tổ quốc.
Khu tưởng niệm Gạc Ma ở thành phố Cam Ranh, tỉnh Khánh Hòa, nổi bật hình ảnh cụm tượng đài “Vòng tròn bất tử", tái hiện hình ảnh ngày 14/3/1988, các chiến sĩ Hải quân Việt Nam đã anh dũng để bảo vệ đảo Gạc Ma.
Để tưởng nhớ và tri ân những người anh hùng đã hy sinh trong trận chiến Gạc Ma, năm 2017, tỉnh Khánh Hòa đã xây dựng và khánh thành Khu tưởng niệm chiến sỹ Gạc Ma với tên gọi “Những người nằm lại phía chân trời" tại xã Cam Hải Đông, huyện Cam Lâm. Đáng chú ý nhất là cụm tượng giữa “Vòng tròn bất tử", biểu tượng của mặt trời chân lý và sự đoàn kết, đồng tâm hiệp lực của các thế hệ người Việt Nam quyết tâm bảo vệ chủ quyền thiêng liêng Tổ quốc. Bảo tàng ngầm hình tròn quanh hồ nước với 64 bông hoa muống biển bao quanh lá cờ Tổ quốc biểu tượng cho 64 chiến sỹ đã anh dũng hy sinh. Đây là nơi trưng bày các bằng chứng lịch sử và pháp lý về chủ quyền của các quần đảo Hoàng Sa, Trường Sa và đảo Gạc Ma nói riêng. Quảng trường Hòa bình hướng ra Biển Đông với khu “mộ gió" của 64 liệt sỹ Gạc Ma với đầy đủ họ, tên, địa chỉ như là tình cảm của nhân dân trong đất liền luôn hướng ra những người lính đảo.
Khu tưởng niệm chiến sỹ Gạc Ma đã dần trở thành địa chỉ đỏ quen thuộc của đồng bào, chiến sỹ cả nước, của thân nhân các cựu chiến binh Gạc Ma và các đồng đội mỗi khi đến ngày 27/7 và ngày 14/3 suốt 7 năm qua. Nhiều năm qua, cứ đến dịp 14/3, Ban liên lạc cựu chiến binh Gạc Ma HQ 604 thường gặp gỡ nhau để tổ chức lễ tri ân, tưởng nhớ 64 liệt sỹ đã hy sinh tại Gạc Ma ngày 14/3/1988. Những người lính già lặng lẽ, trang nghiêm, đẫm lệ thắp nến, thả đèn hoa đăng và những vòng hoa trên biển tri ơn các đồng đội. Tổ quốc không quên các anh, lịch sử sẽ khắc ghi tên các anh và đồng đội luôn tưởng nhớ các anh - Những người anh hùng đã nắm tay nhau làm nên “vòng tròn bất tử" giữa biển khơi. Khu tưởng niệm các chiến sỹ Gạc Ma là “địa chỉ đỏ" để góp phần nhắc nhở, giáo dục các thế hệ mai sau về một sự kiện đau thương và anh dũng với những người đã ngã xuống vì Tổ quốc.
Sự kiện Gạc Ma đã khẳng định chủ quyền của Việt Nam quốc gia là thiêng liêng. Trong cuộc đấu tranh khẳng định chủ quyền của Việt Nam đối với quần đảo Trường Sa và Hoàng Sa, chúng ta đã có đầy đủ cơ sở lịch sử và pháp lý. Bằng chứng lịch sử và pháp lý về chủ quyền của Việt Nam với quần đảo Trường Sa, Hoàng Sa đã được nhiều quốc gia, cộng đồng quốc tế và nhiều nhà khoa học khẳng định: Nhà nước Việt Nam là nhà nước đầu tiên trong lịch sử đã chiếm hữu và thực thi chủ quyền của mình đối với hai quần đảo này, ít nhất là từ thế kỷ XVII, khi 2 quần đảo này chưa thuộc bất kỳ quốc gia nào.Việc chiếm hữu và thực thi chủ quyền của Việt Nam ở hai quần đảo này là rõ ràng, liên tục, hòa bình, phù hợp với công ước của Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982. Trong Văn kiện Đại hội lần thứ XIII của Đảng Cộng sản Việt Nam đã nêu rõ quan điểm nhất quán, trong đó có các nhiệm vụ trọng yếu và thường xuyên như: Giữ vững môi trường hòa bình, kiên quyết, kiên trì bảo vệ vững chắc độc lập, chủ quyền, thống nhất, toàn vẹn lãnh thổ, vùng trời, vùng biển của Tổ quốc; nâng cao năng lực thực thi pháp luật của các lực lượng làm nhiệm vụ ở biên giới, hải đảo; chủ động, chuẩn bị về mọi mặt, sẵn sàng các phương án. Trong cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo, chúng ta luôn cần quán triệt và vận dụng đúng đắn, sáng tạo tư tưởng “Dĩ bất biến, ứng vạn biến" của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Chủ quyền biển, đảo là chủ quyền quốc gia trên biển, là lợi ích quốc gia thiêng liêng, bất khả xâm phạm, là sự “bất biến". Sự “vạn biến" là cách ứng xử của ta phải linh hoạt, khôn khéo trong đấu tranh bảo vệ toàn vẹn độc lập, chủ quyền lãnh thổ. Trong bối cảnh Biển Đông thường có “sóng" từ bên ngoài đe dọa chủ quyền quốc gia, chúng ta luôn phải kiên định đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển, đảo bằng giải pháp hòa bình, bằng sức mạnh tổng hợp: Đấu tranh chính trị, đấu tranh ngoại giao, chứng cứ lịch sử và pháp lý. Là một nước nhỏ thường xuyên phải đối mặt với các hành động khiêu khích, gây hấn bởi các cường quốc, chúng ta phải kiên trì, tránh xung đột. Nhưng khi chủ quyền bị xâm phạm, chúng ta sẵn sàng đáp trả bằng quyền tự vệ chính đáng.
Nhắc đến Gạc Ma không phải là để kích động hận thù nhưng để nhắc nhớ các thế hệ hôm nay và mai sau không được phép lãng quên. 36 năm đã lùi xa, nhắc lại Gạc Ma để thế hệ trẻ đã và đang thụ hưởng nền hòa bình trên Tổ quốc Việt Nam yêu dấu luôn phải biết tưởng nhớ và tri ơn các bậc tiền nhân đã xác lập chủ quyền và thực thi chủ quyền, đã chiến đấu và hy sinh vì chủ quyền biển đảo, để sống có trách nhiệm hơn và yêu Tổ quốc mình hơn. Nhắc lại Gạc Ma không phải là là việc khơi sâu mối thù hằn dân tộc và phá vỡ mối quan hệ hợp tác láng giềng trong xu thế hội nhập, toàn cầu hóa. Trận chiến Gạc Ma là một sự kiện lịch sử đã xảy ra, dù nguyên nhân, diễn biến, hệ quả của sự kiện đó như thế nào thì chúng ta vẫn phải tôn trọng sự thật. Từ sự thật lịch sử đó để chúng ta có thể rút ra những bài học lịch sử quý giá trong cuộc đấu tranh bảo vệ chủ quyền biển đảo cho hiện tại và tương lai. Ghi nhớ nỗi đau trong quá khứ để chúng ta nâng niu, trân trọng và gìn giữ nền hòa bình mà chúng ta đang có, để ký ức về Gạc Ma không bao giờ bị xóa nhòa trong lòng mỗi người con đất Việt.
Máu xương của 64 liệt sĩ và biểu tượng “vòng tròn bất tử" đã trở thành tượng đài lịch sử trong tâm khảm đồng bào cả nước. Tiếng gọi các anh mãi vang lên trong tim triệu triệu người dân nước Việt: Hỡi các anh những linh hồn không tuổi, máu các anh đã thấm vào lòng đất Việt, để ngàn năm con cháu mãi tự hào. Xin dâng lên những linh hồn bất tử, như tượng đài sừng sững giữa phong ba, để đời sau còn kính cẩn nghiêng mình, trước những chiến công làm rạng danh Tổ quốc.